dinsdag 2 december 2014

Richting een nieuwe economie

Nederland lijkt gelukkig weer wat op te krabbelen uit de economische crisis, maar met een miljoen mensen werkeloos, zo'n 13% van de beroepsbevolking (volgens http://www.werkloosheidsmeter.nl/) is er zeker nog ruimte voor verdere verbetering.

Een tijdje geleden hadden we in Leidenhoven College een econoom te gast, die gepromoveerd was op de geschiedenis van het denken over de economie. Interessant om te weten was, dat het woord economie oorspronkelijk afgeleid is van oĩkos (‘woning’) en nómos (‘regel, wet’), wat het geheel op zoiets liet neerkomen als het ‘goed beheer van een huishouding'. Over de tijd heeft het begrip zich steeds verder ontwikkeld, en is de nadruk in toenemende mate op het geld komen te liggen. De vraag die hij stelde is: is dat wel zo verstandig?

Als je nadenkt over een huishouden, dan besef je al snel dat geld daarin zeker een belangrijke rol speelt. Maar als het goed gaat, dan is het geld zeker niet het belangrijkste. Het is eerder een conditio-sine-qua-non, een noodzakelijke voorwaarde opdat het huishouden goed kan draaien. Maar het geld staat uiteindelijk ten dienste aan de personen die het huishouden maken. Voor het goed draaien van het huishouden is het bijvoorbeeld wél essentieel dat de verhouding tussen de mensen daar goed is.

Als er iets is dat in onze huidige maatschappij onderbelicht blijft, dan is dat juist de verhouding tussen mensen. Natuurlijk zijn menselijke relaties belangrijk in het leven van iedere persoon, dat kan niet anders, maar er ligt vooral nadruk op het gevoel binnen relaties. Dat mensen er ook bewust voor kunnen kiezen om in voor en tegenspoed, als het goed voelt en als het even minder goed voelt bij elkaar te blijven, daar wordt minder over gesproken.  Ook op het niveau van de maatschappij wordt er vrijwel geen acht geslagen op dingen in onze samenleving die relaties in gevaar brengen. Het wordt steeds makkelijker om te scheiden bijvoorbeeld, en de sensualiteit in bijvoorbeeld reclames kent weinig grenzen. Er leeft weinig besef dat deze dingen iets aantasten dat van fundamenteel belang is: ons vermogen om ons met een zuiver hart helemaal in te zetten voor de relaties die we zijn aangegaan.

In de katholieke kerk zijn we net begonnen met de tijd van Advent. Het is een tijd van voorbereiding op het aankomende hoogfeest van Kerstmis. Net als de vastentijd is het een tijd om ons leven te heroriënteren op de dingen die echt belangrijk zijn in het leven. Daarbij hoort ook het ons losmaken van de aantrekkingskracht van het aardse, om meer gericht te zijn op het geestelijke en het Goddelijke. In termen van de economie: om relaties weer belangrijker te gaan vinden dan geld. Want de ergste crisis die onze samenleving in bedwang houdt, is niet de werkeloosheidscrisis, hoe erg die ook is. Erger nog is de innerlijke crisis, de crisis van onze relaties, en bovenal onze innerlijke relatie met God. In de geschiedenis van de filosofie, die ik op dit moment bestudeer, is het heel duidelijk: de denkers gaan zich meer richten op het aardse (en de economie op het geld) als die innerlijke band met God vergeten wordt.


Het wordt dus tijd voor een nieuwe economie, een economie waarin relaties tussen mensen centraal staan, en de relatie met God voorop. Als er veel mensen zijn die zo leven, dan is het een kwestie van tijd voordat ook werkloosheidscrisissen tot het verleden behoren. Maar dat is niet het belangrijkste, het belangrijkste is dat veel mensen het relatieve geluk hier op aarde intenser zullen kunnen beleven, en dit daarna in volheid zullen kunnen doorzetten in de eeuwigheid met God. Ik hoop en bid dat veel mensen deze weg mogen inslaan in deze tijd van Advent, en zo vol geestelijk vuur de rijkdom van Kerstmis mogen bereiken.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten