Literatuurhistorische Weetjes

Wat weetjes op een rijtje uit mijn theologiecursus deze zomer. Hoe dicht bij de schrijfdatum is de oudst bekende manuscript van het nieuwe testament vergeleken met andere historische teksten?

 

Tekst, schrijfdatum, oudste manuscript, verschil origineel - oudste manuscript

 

Evangelie volgens Johannes, 98-100 AD, 125 AD, 25-30 jaar

Nieuwe Testament, 50-100 AD, 2e eeuw, 100 jaar

 

Andere bekende teksten

Vergilius, 1e eeuw BC, 5e eeuw AD, 5 eeuwen

Horatius, 1e eeuw BC, 8e eeuw AD, 9 eeuwen

Julius Caesar, 1e eeuw BC, 10e eeuw AD, 11 eeuwen

Plato, 6e eeuw BC, 895 AD, 14 eeuwen

Homerus, 8e eeuw BC, 11e eeuw AD, 19 eeuwen

 

Niet zo slecht he?

Natuurwetenschap en de Heilige Schrift

Nog wat ideeen uit mijn zomercursus: hoe verhouden de natuurwetenschap en de Heilige Schrift zich?

 

Er zijn twee belangrijke principes:

1) Het 'negatieve principe': De Heilige Schrift heeft niet als doelstelling natuurwetenschappelijke kennis te leveren. Het doel waarvoor God ons de Schrift gegeven heeft is ons de weg naar de redding te wijzen. Daarom kunnen we haar niet als een natuurwetenschappelijke tekst zien.

 

2) Het 'positieve principe'. De Schrift beschrijft de natuurwetenschappelijke fenomenen zoals ze op de zintuigen overkomen. Soms gebruikt ze ook metaforische taal, zoals in poetische passages.

 

Ik denk dat deze twee principes al heel wat verduidelijken.

 

Er is hier overigens ook een diepere rede voor. Als God zich openbaart, doet hij dat op een manier die voor mensen begrijpbaar is. Bovendien bedient hij zich van mensen als vrije en rationele instrumenten. Als deze mensen geen natuurwetenschappers zijn, kan God ze moeilijk als zodanig gebruiken. Het zou ook niet zo veel zin hebben, gezien de natuurwetenschap op zich niet veel bijdraagt aan ons eeuwig heil! (De natuurwetenschap bedrijven uit liefde tot God doet dat overigens wel...)

Image van de kerk

De kerk in Nederland heeft een image-probleem. Dat is jammer, want ze doet zo veel goede dingen! Iemand ideeen om dat probleem op te lossen?

De echte new age

Uit de homilie van de Paus op de WJD in Sydney:

Bekrachtigd door de Geest, en op basis van de rijke visie van het geloof, wordt een nieuwe generatie van Christenen geroepen om te helpen een wereld te bouwen waarin Gods gave van het leven wordt verwelkomd, gerespecteerd en gekoesterd – niet verworpen, gevreesd als een bedreiging en vernietigd. Een nieuw tijdperk waarin liefde niet hebzuchtig of zelfzuchtig is, maar zuiver, trouw en werkelijk vrij, open naar anderen, met respect voor hun waardigheid, strevend naar het goede, stralend vreugde en schoonheid. Een nieuw tijdperk waarin hoop ons bevrijdt van oppervlakkigheid, apathie en het opgaan in zichzelf, welke onze ziel doden en onze relaties vergiftigen. Geliefde vrienden, de Heer vraagt jullie profeten te zijn van dit nieuwe tijdperk, boodschappers van Zijn liefde, mensen naar de Vader brengend en bouwend aan een toekomst van hoop voor alle mensen.

De hele homilie

Analogie

Nog wat theologische soundbites.

Ons spreken over God is altijd analoog. God zelf overstijgt ons uitdrukkingsvermogen, maar toch is er een werkelijke overeenkomst tussen wat we over Hem kunnen weten uit de openbaring en wie Hij in werkelijkheid is.

Net zoals het spreken over God altijd analoog is, bestaat er in de realiteit ook analogie: de schoonheid van de schepping vertelt ons bijvoorbeeld iets over God's schoonheid.

Nog een interessante analogie: net zoals Jezus Christus werkelijk God en werkelijk mens was, is de Bijbel werkelijk het woord van God en werkelijk het woord van mensen. God gebruikt de schrijver als instrument, Hij inspireert een instrument met een eigen rede en een vrije wil.

Een woonbrug...

Op de expo in Zaragoza is een brug te zien die als bijzonderheid heeft dat je er in kunt wonen.

Het lijkt me persoonlijk wel wat om een brugfunctie te vervullen, maar zó letterlijk...

Feest in Spanje

Als we van de Spanjaarden een ding kunnen leren, dan is het wel dit: een goed feest bouwen! Dat gaat hier altijd samen met een overheerlijke maaltijd: barbeques, paella's, 'jamon serrano pata negra', noem maar op.

En misschien ook nog dit: in Spanje heb ik altijd het idee dat mensen het leven net wat minder serieus nemen - overmatige zorgen zul je hier niet vinden. En de besten nemen ook zichzelf niet zo serieus. Als je daar niet in doorschiet, kan het heel bevrijdend zijn.

Eucomene in het Paulusjaar

Benedictus XVI heeft vanwege het feit dat St Paulus 2000 jaar geleden geboren is, het jaar van St Paulus afgekondigd. Hij moedigt mensen aan zijn geschriften te lezen, en zijn graf in Rome te bezoeken.

Naast vele andere positieve aspecten, denk ik dat dit initiatief de eucomene veel kan bevorderen. Samen over de geschriften van Paulus spreken doet al veel goeds. Daarbij zijn de thema's die de paus suggereert erg interessant: de centraliteit van Christus, de kerk als het Lichaam van Christus en het kruis in het apostolaat.

Laten we in vertrouwvol geloof God bidden dat Hij deze wederzijdse verdieping doet slagen.

Geluk volgens Augustinus

' Verre van mij, dat ik mij gelukkig acht enkel en alleen omdat ik een of andere vreugde geniet. Er bestaat een vreugde die niet aan verdorven mensen wordt geschonken, maar die wel en uitsluitend gegeven wordt aan hen die God, hun vreugde, edelmoedig dienen. Het geluk zelf is niets anders als God genieten, voor God en omwille van God; dat is geluk en niets anders.'

Heilig Hart van Jezus

Gisteren was ik op bezoek in San Sebastián, een mooie stad. Boven de stad torent een beeld van het Heilig Hart van Jezus.

 

Als de stad daar zijn toevlucht zoekt, komt het met de problemen wel goed. Als wij daar onze toevlucht zoeken en ontdekken wat er in het Hart van Jezus leeft, dan gaan we echt de goede kant op.

Zijn alle culturen gelijk?

Deze week ben ik bij de geboorteplaats van de heilige Franciscus Xaverius geweest, een van de stichters van de Jezuieten en een groot missionaris.

Tegenwoordig is missie in sommige kringen in ongenade gevallen: zijn alle culturen niet gelijk? Waarom zou een westerling zijn religie opleggen aan andere culturen?

Hierover valt veel te zeggen, maar een idee is dit: alle mensen zijn mensen, en hebben dus overeenkomsten. Dat kan je zien op medisch gebied (een doctor kan mensen van over de hele wereld opereren) maar ook op moreel gebied (het is nergens goed een andere mens te vermoorden). Mensen hebben ook verschillen, en die uiten zich bijvoorbeeld op cultureel gebied: gerechten, muziek, literatuur. Daarnaast zijn er ook dingen die zowel iets overeenkomstigs als iets verschillends hebben, zoals hoe gezond het eten is. Plantaardige olie is in principe voor iedereen goed, maar die kun je op verschillende manieren verwerken. Deze algemene dingen die specifiek kunnen worden uitgewerkt noemen we beschaving.

Wat missionarisen vaak doen is beschaving brengen (ook nu nog, op elke persoon van een NGO zijn er 5 missionarissen). Ze zijn geen ideologisch instrument, maar veeleer een steun in de rug voor de lokale bevolking. Bovendien proberen missionarisen het geloof vaak te ´incultureren´ - de uitingsvormen ervan in overeenstemming te brengen met de cultuur, in zoverre ze niet essentieel zijn voor het geloof.

De laatste vraag: maar waarom brengen ze het geloof dan over? Omdat het geloof boven alle culturen staat. Het is een gave die we van God hebben ontvangen, God die zichzelf geopenbaard heeft, en die openbaring, dat geluk, die redding, is bestemd voor alle mensen. Al heeft het een invloed op een cultuur, het geloof is niet slechts cultuur, het is veel méér. Het is God leren kennen en liefhebben zoals Hij is. Waarom zou je dat andere volkeren ontzeggen, als ze Hem nog niet kennen?

Het Woord van God

In het Hebreeuws is het woord voor ´Woord´ ´Debar´. Het heeft niet alleen de betekenis van ´iets te kennen geven´, maar ook de betekenis van datgene tot stand brengen wat het woord betekend. In het oude testament zijn er bijvoorbeeld zegeningen en kwaadsprekingen die als ze worden uitgesproken, effect hebben.

Op dezelfde manier is het Woord van God voor ons niet alleen bedoeld om er kennis van te nemen, maar ook om er aan te beantwoorden: er ja op te zeggen met woord en daad. Dat is het antwoord dat God van ons verwacht. Hij vertelt ons dat Hij van ons houdt, maar hij wil ook liefde terug ontvangen, die zich onder andere uit in tijd en aandacht. Hoe kun je anders een relatie opbouwen?

Theologische soundbites

Deze zomer ben ik in Pamplona om me wat verder in de teologie te verdiepen. Ik zal wat soundbites met jullie delen.

Het Christendom is geen religie waarin de mens in eerste instantie op zoek is naar God, maar andersom: God zoekt de mens, en de mens antwoordt. Het is een 'dialoog van verlossing' waarbij God het initatief neemt, uit liefde. God openbaart zichzelf uit eigen beweging.

Daarom kunnen we het geloof niet zelf bedenken, maar er alleen in woord en daad antwoord op geven.

De Heilige Schrift is door mensen geschreven, maar geinspireerd door de Heilige Geest. Daarom is het óók het 'Woord van God'.

Wellicht later meer...