Vandaag viert de kerk het feest van Driekoningen. Uit het verhaal van de drie wijzen of koningen die Jezus bezoeken, valt veel te leren. Zo staan ze bijvoorbeeld symbool voor het feit dat in Jezus het heil van God de hele mensheid bereikt – alle naties, rassen, stammen, en leeftijden. In de kerststallen zal je dan ook meestal zien dat de drie koningen een verschillende leeftijd hebben, en er zijn altijd verschillende huidskleuren bij. Het is dus het katholieke feest van diversiteit, maar ook van de menselijke wijsheid die Jezus ontmoet.
"De Wijzen uit het Oosten vormen een begin. Ze symboliseren de opgang van de mensheid naar Christus. Ze openen een stoet die door de geschiedenis trekt. Ze staan niet alleen symbool voor diegenen die Christus gevonden hebben. Ze staan ook symbool voor de innerlijke verwachting van de menselijke geest, voor de beweging in de richting van Christus die de godsdiensten en het menselijk verstand bezielt." (Jezus van Nazareth, proloog, de Kinderjaren. Benedictus XVI. P95).
De mens die op gaat naar Jezus dus, bewust of onbewust. Verderop komt er nog een verdere uitwerking van dit 'opgaan' naar aanleiding van het verhaal van de wijzen die de ster volgden naar Jeruzalem.
"Als het zo is dat de Wijzen, die dankzij de ster naar de koning van de Joden op zoek gingen, symbool staan voor de beweging van de volkeren in de richting van Christus, dan houdt dat in dat de kosmos spreekt van Christus; maar ook dat zij spreekt op een wijze die voor de mens, in zijn feitelijke bestaansconditie, niet volledig te ontraadselen is. De taal van de schepping geeft veel aanwijzingen. Ze wekt in de mens het vermoeden van de Schepper. Ze wekt ook de verwachting, ja zelfs de hoop dat deze God zich ooit tonen zal. En tegelijk wekt ze het bewustzijn dat de mens Hem tegemoet kan en moet gaan. Maar de kennis die opwelt uit het geschapene en haar neerslag vindt in de godsdiensten, kan ook verdwalen; dan brengt ze de mens niet meer in beweging, boven zichzelf uit, maar dan verleidt ze hem om systemen te omarmen waarmee hij denkt de verborgen machten van de wereld aan te kunnen.
"In ons verhaal is van allebei iets te zien. De ster leidt de Wijzen aanvankelijk slechts naar Judea. Het ligt voor de hand dat zij op hun zoektocht naar de pasgeboren koning der Joden naar de koningsstad van Israël en naar het paleis van de koning gaan. Daar moet de toekomstige koning immers wel geboren zijn. Vervolgens hebben ze de instructie van Israëls heilige Schriften nodig, het woord van de levende God, om de uiteindelijke weg te vinden naar de ware erfgenaam van David." (Jezus van Nazareth, proloog, de Kinderjaren. Benedictus XVI. P98).
Ik vind dat in dit stuk de relatie tussen het menselijk denken en de goddelijke openbaring bijzonder treffend verwoord is. De drie koningen illustreren deze relatie voortreffelijk.
Een tweede boek dat gaat over de ontmoeting tussen menselijke wijsheid en de persoon van Jezus is het boekje
"Socrates meets Jesus" van Peter Kreeft, dat ik niet lang geleden uit las. Socrates wordt wakker op een Amerikaanse theologie campus in de jaren 80. Hij begint studenten en professoren te ondervragen over hun manier van denken. Het boekje bestaat uit verschillende Socratische dialogen, die echt aan het denken zetten. Ik heb er veel van geleerd.
Van harte aanbevolen!