Ain't No Sunshine When She's Gone - Waarom eigenlijk niet?

Op suggestie van Minke schrijf ik dit stukje over het lied “Ain’t no Sunshine” van Bill Withers. Dit is de video.

Bij dit liedje komen we een van de schaduwkanten van de liefde tegen: wat gebeurt er als degene waar je van houdt weg is? Maar eerst moeten we vragen: waarom zou het erg zijn om niet bij elkaar te zijn? Het blijkt wel uit dit liedje, en uit ervaring, dat mensen die van elkaar houden graag bij elkaar willen zijn. Maar om wat voor ‘willen’ gaat dat dan? Uit dit liedje blijkt dat dit een ander soort ‘willen’ is, dan iemand die zegt: ik wil graag koffie zonder suiker. Het is een ‘willen’ dat blijkbaar onze hele blik op de wereld kleurt, want:  “Ain’t no sunshine when she’s gone.” Het willen van de liefde werpt blijkbaar licht op de wereld om ons heen, en als het licht van de liefde weg is, is het donker. Bijzonder is dat.

De Spaanse filosoof Leonardo Polo heeft over deze observatie diep nagedacht. Hij zegt dat er in de mens drie ‘niveaus’ zijn: ons lichaam, onze ziel (met verstand en wil) en dan nog onze persoon (ook wel geest of hart genoemd). Het is volgens Polo eigen aan de persoon om samen te zijn, om vrij te zijn, om andere personen te kennen en om van ze te houden. Hij zegt verder dat de persoon ‘licht werpt’ op de andere niveaus van de mens. Dus als de persoon goed in zijn vel zit, samen is met anderen, zich geliefd en gekend weet, en anderen liefheeft en kent, dan valt er licht op ons verstand en onze wil. Als het op persoonlijk niveau niet goed gaat, dan valt er ook een duisternis over ons verstand en onze wil; dat zorgt ervoor dat we de dingen om ons heen en de dingen waarover we reflecteren donker zien.

Wat leren we hieruit? Heel eenvoudig: de persoon, en daarmee onze liefdesrelaties, kleuren de manier waarop we de wereld zien. Dus we kunnen ons afvragen: hoe donker of licht zien we de wereld? Zijn dat soort kleuringen tijdelijk, zoals wanneer iemand even weg is, als in dit liedje? Of is het zelfs iets meer van langere termijn? Wat zegt dat over onszelf ons persoon? De emotionele kleur van onze blik is een mooie thermometer voor onze relaties met anderen, voor de liefde die we in ons hart dragen.

PS voor mensen geïnteresseerd in het Christendom

Jezus zegt “ik ben het Licht der wereld”. In de context van dit stukje kunnen we deze uitspraak beter begrijpen: Jezus wil met ons een liefdesrelatie aangaan, waardoor de liefde van God (De Heilige Geest) in ons hart komt wonen. Deze werpt nog veel meer licht op ons verstand, onze wil, de wereld en mensen om ons heen, dan menselijke liefdes doen. Jezus verlicht ons van binnenuit. 

I’d rather be with you… than be lonely

Zoals beloofd begin ik met korte filosofische reflecties over liedjes die mensen aan me suggereren. De eerste suggestie die ik opvolg komt van Ben. Het is het liede “I’d rather be with you” van Joshua Radin.

De hele tekst vind je hier. Ik zal het alleen hebben over één idee dat we uit het liedje kunnen halen over de liefde.

Dit liedje gaat over het (mogelijke) begin van een relatie. Joshua zingt: “I need to be bold / Need to jump into the cold water / Need to grow older with a girl like you” (ik moet dapper zijn / in het koude water springen / Ik moet ouder worden met een meisje zoals jij). Inderdaad is er bij het begin van iedere relatie wat koudwatervrees, vooral als de relatie serieus en voor langere tijd bedoeld is, zoals deze. Die koudwatervrees is heel normaal, maar kunnen we er wat meer van begrijpen?

Bij liefde gaat het over geven en ontvangen, maar niet alleen over geven en ontvangen van dingen, zoals  op de markt, maar over het geven en ontvangen van onszelf. En jezelf weggeven is spannend. Zoiets is op zichzelf al spannend, maar daarbovenop het is ook nog spannend of de ander het ‘cadeau dat jijzelf bent’ wil aannemen. Want als de ander je écht wilt aannemen,  dan zal die ander zichzelf ook moeten geven: liefde kan alleen met liefde worden betaald. Vandaar ook de latere regel “Yeah, yeah I’d rather be with you / Say you want the same thing too” (Yeah, yeah, ik wil liever bij je zijn / zeg me dat je ook hetzelfde wilt). Als je jezelf wilt geven, lukt dat alleen als de ander jou ook aanneemt en daarbij zichzelf geeft. Het is dus dubbel spannend: vanuit jezelf, en vanuit de ander.

Stil staan bij deze “sprong in het diepe” die de liefde inhoudt is wel belangrijk. Want er zijn meer dan genoeg mensen die het niet aandurven, en het dus maar houden bij oppervlakkige liefdescontacten. Misschien is dat een tijdje wel leuk, maar op termijn is het geen oplossing. Dit wordt mooi uitgedrukt door een regel uit een ander liedje in het Spaans: “Corazon que no quiera sufrir dolores, pase la vida entera libre de amores” (Het hart dat geen pijn wil lijden, zal het hele leven vrij van liefde blijven”). Het koudwatervrees overwinnen om jezelf te geven is misschien pijnlijk. Maar zonder die stap te wagen, worden we uiteindelijk eenzaam. En als eenzaamheid het alternatief is, wil ik nog wel een keer met Joshua Radin zingen:

Yeah, yeah I’d rather be with you
Say you want the same thing too!

Waarom zingt Justin Bieber “Let me love you?

Op nummer 1 in de top 40 staat nu het nummer “Let me love you” van D.J. Snake, featuring Justin Bieber. Binnenkort begin ik met het schrijven van een boek met de werktitel “Het Spel van de Liefde”. Als voorbereiding daarop wil ik bekijken wat popliedjes ons over liefde kunnen leren. Daarvoor neem ik voor ieder liedje een korte duik in de filosofie.

Een eerste klassiek onderscheid dat we kunnen maken is tussen “gevende” en “ontvangende” liefde.  Hoe verhouden die zich tot elkaar in dit liedje?

“Let me love you”, of “laat me van je houden” wordt duidelijk gezongen als een verlangen om iemand anders mogen liefhebben. En over wat voor liefde hebben we het dan? Als Justin zingt over een puur sexuele liefde, is het liedje niet heel interessant. In dat geval is het een verlangen naar eigen plezier, een verlangen naar “ontvangende liefde”; of dat mooi is weet ik niet, maar het is wel recht door zee. Toch hoeft dat niet per sé de betekenis te zijn, iemand kan ook naar een diepere liefde verlangen een meer “gevende liefde”. Het feit dat hij later in hetzelfde liedje zingt “Never let you go” wijst erop dat hij niet uit is op een vluggertje. In dat geval wordt het interessanter: Justin zingt over het verlangen om zich te geven. Gevende en verlangende liefde samen dus. Dat klinkt paradoxaal.

C.S. Lewis schrijft in “The Four Loves” (eigen vertaling): “De Behoeftigheid en de Ontvangende liefde van kinderen is duidelijk; de Gevende liefde van een moeder ook. Ze baart, voedt, beschermt. Maar aan de andere kant, ze moet baren of sterven. Ze moet voeden of lijden. Op die manier is haar affectie ook een ontvangende (behoeftige) liefde. Dat is de paradox. Het is een ontvangende liefde, maar waar die behoefte aan heeft is om te geven. Het is een gevende liefde, maar die behoefte heeft om te ontvangen.”

Dit is dus een eerste punt dat we kunnen leren over de liefde van een popliedje: in de liefde gaan geven en ontvangen op paradoxale manier samen. Over hoe dat precies kan… een andere keer meer.