dinsdag 23 december 2014

@NRC: Hekelt de Paus de zieke sfeer in het Vaticaan?

Vandaag opent de NRC haar voorpagina  met de kop “Paus hekelt zieke sfeer Vaticaan”, waarin verslag wordt gedaan van de kerstwens van de Paus aan de curie. Het artikel bestempelt de kerstwens van Paus Franciscus als “ongenadige kritiek” op de curie. Klopt dat?

De kersttoespraak van de Paus aan de curie dit jaar liegt er niet om, zo veel is duidelijk. In het stuk, dat op de website van het Vaticaan helaas alleen in het Italiaans beschikbaar is, zet de Paus vijftien ‘geestelijke ziekten’ uiteen. Hij zegt er expliciet bij dat hij dit doet om de mensen van de Curie voor te bereiden op het sacrament van de Biecht. Dat klinkt niet echt vriendelijk, of wel?

Nou, dat ligt er maar aan hoe je het bekijkt. Aan het begin van de toespraak maakt de Paus duidelijk dat hij van de mensen van de Curie een hoog spiritueel niveau verwacht: het dagelijks lezen van de Heilige Mis, het regelmatig ontvangen van het Sacrament van de Biecht, en een intens gebedsleven. “Deze dingen zijn vitaal voor ieder van ons”, zegt de Paus, want zo bouwen we een “vitale, persoonlijke, autentieke” band op met Jezus. Blijkbaar ziet hij zijn medewerkers in de Curie dus toch in staat om zo’n hoog spiritueel niveau te bereiken.

Maar een hoog spiritueel niveau bereik je niet zo maar, dat is de ervaring van alle tijden. Iedere Christen, iedere persoon moet zichzelf onderzoeken om te zien of hij niet toegeeft aan één van de vele gevaren waaraan we bloot staan in het geestelijk leven. Deze Paus heeft al een track-record opgebouwd van het waarschuwen voor deze gevaren, zo waarschuwde hij in zijn slottoespraak van de Synode van dit jaar, ook al voor ‘vijf bekoringen’ waar deelnemers aan de synode voor moeten waken. Het is de pastorale kant van de Paus, die de mensen met wie hij werkt wil helpen vooruit te komen in hun geestelijk leven, en zich te hernieuwen, door hen te helpen gewetensonderzoek te doen.

Dus ‘hekelt de Paus de zieke sfeer in het Vaticaan’? Nou, dat is wat overdreven. Hij wil wél dat zijn medewerkers echte heiligen zijn, mensen met een intieme band met Jezus. En dat is terecht, want dat is hun krachtbron, daar zijn ze voor. En hij is hun Paus om hen aan hun roeping tot heiligheid te herinneren. Zo hoort het te zijn, en zo is het. 


dinsdag 16 december 2014

Waarom menswaardige ondervraging écht beter werkt.

In dit artikel van Mercatornet worden topondervragers uit de Tweede Wereldoorlog belicht. Waren ze zo goed omdat ze goed waren in folteren? Niet bepaald...

Lees hier het hele artikel.

dinsdag 2 december 2014

Richting een nieuwe economie

Nederland lijkt gelukkig weer wat op te krabbelen uit de economische crisis, maar met een miljoen mensen werkeloos, zo'n 13% van de beroepsbevolking (volgens http://www.werkloosheidsmeter.nl/) is er zeker nog ruimte voor verdere verbetering.

Een tijdje geleden hadden we in Leidenhoven College een econoom te gast, die gepromoveerd was op de geschiedenis van het denken over de economie. Interessant om te weten was, dat het woord economie oorspronkelijk afgeleid is van oĩkos (‘woning’) en nómos (‘regel, wet’), wat het geheel op zoiets liet neerkomen als het ‘goed beheer van een huishouding'. Over de tijd heeft het begrip zich steeds verder ontwikkeld, en is de nadruk in toenemende mate op het geld komen te liggen. De vraag die hij stelde is: is dat wel zo verstandig?

Als je nadenkt over een huishouden, dan besef je al snel dat geld daarin zeker een belangrijke rol speelt. Maar als het goed gaat, dan is het geld zeker niet het belangrijkste. Het is eerder een conditio-sine-qua-non, een noodzakelijke voorwaarde opdat het huishouden goed kan draaien. Maar het geld staat uiteindelijk ten dienste aan de personen die het huishouden maken. Voor het goed draaien van het huishouden is het bijvoorbeeld wél essentieel dat de verhouding tussen de mensen daar goed is.

Als er iets is dat in onze huidige maatschappij onderbelicht blijft, dan is dat juist de verhouding tussen mensen. Natuurlijk zijn menselijke relaties belangrijk in het leven van iedere persoon, dat kan niet anders, maar er ligt vooral nadruk op het gevoel binnen relaties. Dat mensen er ook bewust voor kunnen kiezen om in voor en tegenspoed, als het goed voelt en als het even minder goed voelt bij elkaar te blijven, daar wordt minder over gesproken.  Ook op het niveau van de maatschappij wordt er vrijwel geen acht geslagen op dingen in onze samenleving die relaties in gevaar brengen. Het wordt steeds makkelijker om te scheiden bijvoorbeeld, en de sensualiteit in bijvoorbeeld reclames kent weinig grenzen. Er leeft weinig besef dat deze dingen iets aantasten dat van fundamenteel belang is: ons vermogen om ons met een zuiver hart helemaal in te zetten voor de relaties die we zijn aangegaan.

In de katholieke kerk zijn we net begonnen met de tijd van Advent. Het is een tijd van voorbereiding op het aankomende hoogfeest van Kerstmis. Net als de vastentijd is het een tijd om ons leven te heroriënteren op de dingen die echt belangrijk zijn in het leven. Daarbij hoort ook het ons losmaken van de aantrekkingskracht van het aardse, om meer gericht te zijn op het geestelijke en het Goddelijke. In termen van de economie: om relaties weer belangrijker te gaan vinden dan geld. Want de ergste crisis die onze samenleving in bedwang houdt, is niet de werkeloosheidscrisis, hoe erg die ook is. Erger nog is de innerlijke crisis, de crisis van onze relaties, en bovenal onze innerlijke relatie met God. In de geschiedenis van de filosofie, die ik op dit moment bestudeer, is het heel duidelijk: de denkers gaan zich meer richten op het aardse (en de economie op het geld) als die innerlijke band met God vergeten wordt.


Het wordt dus tijd voor een nieuwe economie, een economie waarin relaties tussen mensen centraal staan, en de relatie met God voorop. Als er veel mensen zijn die zo leven, dan is het een kwestie van tijd voordat ook werkloosheidscrisissen tot het verleden behoren. Maar dat is niet het belangrijkste, het belangrijkste is dat veel mensen het relatieve geluk hier op aarde intenser zullen kunnen beleven, en dit daarna in volheid zullen kunnen doorzetten in de eeuwigheid met God. Ik hoop en bid dat veel mensen deze weg mogen inslaan in deze tijd van Advent, en zo vol geestelijk vuur de rijkdom van Kerstmis mogen bereiken.

Protest tegen het ombrengen van pasgeboren kinderen

Op de website van Citizen Go vond ik de volgende protestactie tegen het ombrengen van netgeboren kinderen. Het lijkt me de moeite waard om deze te steunen!

http://citizengo.org/en/13831-condemn-neonatal-infanticide

maandag 1 december 2014

woensdag 26 november 2014

Waar geeft Europa zijn geld aan uit?



In een geimproviseerde toespraak tot de hoofden van de Europese bisschoppenconferentie, lucht Paus Franciscus zijn hart over de huidige staat  van Europa. Hij reflecteert over de feiten: er is torenhoge werkeloosheid onder jongeren, ze worden buitengesloten uit de maatschappij; naast voedsel, medicijnen, en kleding, geven Europeanen hun geld vooral uit aan kleine dieren (want ze hebben weinig kinderen) en sexueel plezier; ten slotte wil Europa haar Christelijke wortels niet erkennen.

Toch is de Paus niet pessimistisch, want al diagnosticeert hij de ziekte heel duidelijk, hij heeft ook de oplossing: door naar Jezus Christus terug te keren kunnen we ons een weg banen richting een solidaire maatschappij, naar echte hartelijke intermenselijkheid, en naar een intieme relatie met God die ons leven zin geeft.

De hele tekst is hier te vinden: http://chiesa.espresso.repubblica.it/articolo/1350931?eng=y

dinsdag 25 november 2014

Paus vandaag in Straatsburg: Europa, draai niet om de economie, maar om de heiligheid van ieder persoon!



Vandaag heeft paus Franciscus een inspirerende toespraak gegeven in Straatsburg, waarin hij Europa opriep om de menselijke persoon vóór te laten gaan op economische belangen. Hij gebruikt het beeld van Rafaël's beroemde schilderij van Plato en Aristoteles in het Vatikaan: Plato wijst naar de hemel, Aristoteles naar de aarde. Net zo vind de Paus dat Europa naar boven moet blijven kijken, maar wel praktische oplossingen moet blijven zoeken, zoals het haar hele geschiedenis lang heeft gedaan.

Hier is de hele tekst te vinden: http://cvcomment.org/2014/11/25/pope-francis-address-to-european-parliament-at-strasbourg/



Hoe religieuze wereldleiders ons leven bespraken in een historische ontmoeting in het Vaticaan

In het Vaticaan is de interreligieuze conferentie over het gezin, een thema dat het leven van ieder van ons direct raakt, tot een einde gekomen. De Paus heeft zich duidelijk uitgesproken over het huwelijk als een sacramentele band tussen een man en een vrouw, maar er werd vooral ook gesproken over de schoonheid van zuiver liefde, gezien vanuit vele culturele perspectieven.

Hier een mooi artikeltje over wat er werd gezegd:
http://www.mercatornet.com/sheila_liaugminas/view/15200

vrijdag 21 november 2014

Hoe het Christendom zijn eigen IS overwon

Dit is een indrukwekkend historisch perspectief op een beweging binnen het Christendom die wel wat weg had van de huidige IS, en waarom het Christendom die overwonnen heeft.


woensdag 19 november 2014

Afgelopen maandag gaf een Rabbi deze speech in het Vaticaan – en oogstte een staande ovatie

In het Vaticaan is een intterreligieuze conferentie gaande over het gezin. Afgelopen maandag gaf Rabbi Lord Sacks een fantastisch mooie toespraak over het gezin, die de aanwezigen beloonden met een staande ovatie. Hij is werkelijk de moeite waard om te lezen.

De tekst is hier te vinden.

Hier een video met wat belangrijke punten.

woensdag 12 november 2014

De Nederlandse studenten die Keniaanse meisjes een dak boven hun hoofd gaven

Wat doet een Nederlandse student in Kenia? Dit is een korte rapportage over een team Nederlandse, Duitse, en Keniaanse studenten die deze zomer in Kenia een slaapzaal hebben gebouwd voor de 'St Bakita School'. Thomas, een Nederlandse student architectuur staat verbaasd over de Keniaanse bouwkunst...


dinsdag 11 november 2014

Waarom ik graag lesgeef over ecologie

Vandaag begint mijn 'Big Questions in Science' cursus op het Amsterdam University College. Mijn eerste les gaat over ecologie. Volgens mij is dit een prachtig onderwerp om les over te geven, en al helemaal voor een katholiek. Waarom? Zie hier:

http://scienceandbeyond.blogspot.nl/2014/11/why-i-am-happy-to-teach-about-ecology.html

zondag 9 november 2014

What I did not understand about the media and the Synod

Some time ago I became upset about the media coverage of the extraordinary bishop’s synod in Rome. I wrote a rather negative blog article, lamenting the standard of coverage. But interacting with Jack Valero of Catholic Voices, I have understood that the problem is not the media. We just need people to tell the positive story of the Catholic church in a professional, well-prepared and positive way.

In the case of the synod, the media were abuzz with the hope that the church would now adopt a more welcoming attitude towards groups in society like homosexuals and divorced and remarried people. And indeed, the Church wants to be open and welcoming, a mother for everyone, including these groups of people. The Church has a very beautiful and clear teaching on sexuality: it is a sacred gift of God that is an expression of mutual self-giving, which is only complete in the context of a life-long exclusive union in marriage and when it is open to children. Sexuality is very beautiful, but also very fragile: if used well, it can heal, foster love and unity, and give life, but if not used well, it can destroy, foster egoistic abuse of others, and leave people heart-broken. So it is good that the Church, like a good mother, insists that it be used in the right way and in the right context.

Also as a mother, the Church recognizes that some of her children face special difficulties in living the good of sexuality, like the homosexual and divorced and remarried people mentioned above and other people besides. The extraordinary synod of bishops that finished recently was only the first step in a process of discernment that the Church has begun, not to change its wonderful teaching on the good of sexuality and of the family, but rather to see how she can be a better mother to all her children, also those who face special difficulties in these areas. And as Catholics, we are very happy that the Church takes all this effort to improve its pastoral care in an area that affects all of us, because all of us are part of a family.


Finally, talking to Fr Manuel, spokesperson to the Holy Father in Rome who attended the synod, and who was in the Netherlands these days, it became clear that the Synod was carried out in a wonderful spirit of collegiality, with the Pope giving a speech at the beginning and at the end, and listening to all the discussions throughout. There was real novelty in the form of the synod, because rather than reading out their previously prepared speeches in Latin, the bishops used modern languages, and were free to talk about what concerned them and enter into a dialogue with the other people present. At the same time, all were aware that this synod was only meant to set the agenda for the next synod in one year’s time, which in turn has the role of advising the Pope about what to write in a post-synodal exhortation. So the synod consisted of 180 people, deeply in love with the Church, trying to come up with an adequate response to the many challenges people face in the family of our time, via a careful step-by-step process. That is really a wonderful thing, and I am eager to see what insights the Holy Spirit is going to bring to us over the coming time to help all of us in our family lives.  


If you are interested in the conclusions of the extraordinary synod, which has set the agenda for the synod next year, and is therefore a document the Church will be thinking and praying about, you can find them here.

donderdag 6 november 2014

Nieuwe Website Catholic Voices

Catholic Voices Nederland heeft een nieuwe website, die geopend is door Jack Valero. 

Hier is hij te vinden: http://www.catholicvoices.nl/

dinsdag 28 oktober 2014

Mijn laatste Mercatornetartikel over de 'machinemens'

Op verzoek heb ik een artikeltje geschreven over de Spaanse filosoof Leonardo Polo. Ik heb daarbij de nadruk gelegd op zijn filosofische methode van het over je eigen mentale grenzen stappen. Die methode heeft hem geleid tot een dieper begrip van wat de mens is: bepaald geen machine.

Het artikel is hier te vinden:

woensdag 22 oktober 2014

Aardig antwoord op Dawkins

Ik las dit artikeltje als antwoord op Dawkins. Het is wel aardig.


Maar mijn favoriet blijft toch het boek van Hahn, 'Answering the New Atheism' Hieronder een filmpje met een discussie daarover. 




dinsdag 7 oktober 2014

Synode over de familie

Zoals de laatste dagen op het nieuws te zien was, is er in Rome een synode over de familie begonnen. Op het RTL nieuws werd gedaan alsof de Paus van plan was alles te veranderen. Dat lijkt me een niet al te accurate weergave van de zaak. Een gebalanceerder artikel over het belang van deze synode is hier te vinden:



donderdag 2 oktober 2014

Why mankind has a special kind of 'being'

This week I have been at the conference 'Spirits in Time' by the Leonardo Polo Institute in Madrid. It has been very inspiring to meet people who have been working with this philosopher for a long time, and a considerable group of people who want to know more about him. 

It was also good to see the wide range of applications Polo has. I was in a more science-oriented session, but there were other sessions on anthropology and on social science. 

The institute has recently published two books introducing Polo's thought to an English-speaking audience. One is a short biography with an overview of Polo's thought, but I think the more interesting is a short book by Polo titled 'Why a Transcendental Anthropology?'. It also contains an introduction to Polo's thought (with much overlap from the first book), but then continues with Polo's own explanation of his proposal. 

Polo's method called the 'abandonment of the mental limit' requires some explanation, but he uses it to show that a human being has a special kind of 'being', the personal 'being'. This is additional to the 'being' that was studied traditionally in metaphysics, he calls it co-existence. This concept expands upon traditional philosophy, taking into account the problems raised by modern philosophy, but correcting modernity at the same time.

If you are interested in this introductory work, please have a look here: http://www.leonardopoloinstitute.org/why-a-transcendental-anthropology.html

dinsdag 2 september 2014

Why the silence on Christian elimination?

This is a timely and confronting article from Sheila Liaugminas' blog. Why are people silent about the Christian elimination that is going on in the middle east?

vrijdag 18 juli 2014

Recommended: God’s Philosophers by James Hannam


Recently I have read the book ‘God’s Philosophers: How the Medieval World Laid the Foundations of Modern Science’ by James Hannam. I found it a very enjoyable read, with a very timely message. Hannam tells stories about (natural) philosophers in the middle ages, and how the work they did prepares for the work of later scientists like Copernicus, Galileo, Kepler, and Newton.

For me, it was fascinating to learn how natural philosophy changed over time, through the lives of these thinkers that I had never heard off. Learning about them has really broadened my academic horizons. I wish you the same experience.

You can find ‘God’s Philosophers’ in the following web-shops.

Bol.com
Amazon.co.uk
 

Please note: the links above are ‘sponsored links’ and if you click them and buy the book, you are rewarding me for making you attentive to this book, at no extra cost to yourself. If you prefer not to reward me, please google the title of the book and you will also find the shops. Also note that I am very selective in the books I recommend, I only recommend those that I especially like and support.

I am so enthusiastic about this book that I constructed the following slide deck that can give you a further impression about its contents.

Betrokken Nederlandse Ethicus zegt dat Euthanasie toestaan een fout was

De ethicus Theo Boer, die betrokken was  bij het legaliseren van euthanasie, zegt dat dit, terugkijkend, een fout was. Lees hier het artikel:

http://www.mercatornet.com/careful/view/14424

maandag 14 juli 2014

Podcast Patrologie 5: theologische scholen en schrijvers

Afgelopen zomer heb ik een serie podcasts gepubliceerd over Patrologie, de studie van de kerkvaders. Het zijn korte, inleidende podcasts van 10 minuten die proberen snel enig overzicht te geven over dit omvangrijke onderwerp.

Een vijfde podcast had ik al wel opgenomen, maar nog nooit gepubliceerd. Dat is natuurlijk jammer, dus hierbij alsnog. Het gaat over theologische scholen en schrijvers in het vroege Christendom.

De podcast is hier te beluisteren.


Eerdere podcasts:

De eerste podcast in deze serie is hier te vinden.

De tweede podcast in deze serie is hier te vinden.

De derde podcast in deze serie is hier te vinden.

De vierde podcast in deze serie is hier te vinden.

zondag 6 juli 2014

3 Dingen die academici van Van Gaal kunnen leren dit #wk2014 Hij heeft toch gelijk? ;)

Goed, toegegeven, de relatie van Van Gaal met 'de media' en vooral de kritische media is enigszins moeizaam. Hij lijkt er niet van te houden als mensen het met hem oneens zijn. Toch neemt dat niet weg dat ik dit WK een paar interessante dingen van hem geleerd heb. Hierbij drie kernpunten.

1.       Voorbereiding is alles, plan in scenario's.
Wat opvalt aan dit Nederlands elftal is dat het op alle scenario's lijkt te zijn voorbereid. Bij Nederland – Mexico werd er aan het eind overgeschakeld naar 'Plan B' om extra druk te zetten op de goal van de tegenstander. Dat was voorbereid, iedereen wist waar hij aan toe was. Gisteren bij Nederland – Costa Rica was dat scenario 'penalty's'. Er was van tevoren bedacht dat als er een wissel over zou zijn, Tim Krul er in zou kunnen komen als penalty keeper. De situatie deed zich voor, en het was een gouden wissel. Zo iets innovatiefs doe je niet op het laatste moment zonder voorbereiding. En het was goed voorbereid, want Krul wist al dat het scenario mogelijk was, zodat hij zich erop kon instellen.

Zoals ik de vorige keer al schreef is het voor wetenschappers interessant om te beseffen dat Van Gaal de overwinningen mede heeft veroorzaakt, zonder ook maar een bal aan te raken. Dat moet ons aan het denken zetten over het oorzakelijkheidsbegrip waarmee we in de natuurwetenschap werken. Dit keer lijkt het me interessant om aan te stippen hoe je het richting-geven-zonder-een-bal-te-raken dan praktisch aanpakt. Van Gaal werkt duidelijk met verschillende goed uitgewerkte scenario's. Dat is een strategie die bij het plannen van wat dan ook, inclusief academische carrières, goed van pas kan komen. Er is duidelijk wel wat werk voor nodig, maar het werk werpt zijn vruchten af. Plan in scenario's!

2.       Als je goed wilt zijn: oefening baart kunst
Een opvallend aspect van gisterenavond is de overwinning van het nationaal penaltytrauma, niet alleen aan de keeper kant, maar ook aan de speler kant: vier gescoorde penalty's. Na afloop zei Van Gaal in het NOS interview dat hij denkt dat het beter is om van te voren te beslissen waar je gaat schieten, daar veel op te trainen, zodat het op het moment suprême, als de spanning erop staat, scoren een soort automatisme is. Je kunt twisten over de voor- en nadelen van deze aanpak, maar hij heeft een interessant punt. Gisteren hebben de spelers het blijkbaar gedaan, en het werkte.

Volgens mij heeft dit inzicht verregaande consequenties voor ons morele denken. Van Gaal heeft beseft en in de praktijk gezien dat de mens een 'gewoontedier' is. Als we onszelf trainen op een bepaalde beweging, wordt het een gewoonte waar we 'goed in' worden. Het kost ons minder moeite om die beweging goed uit te voeren, zelfs onder druk. Het is een kleine denksprong, maar hetzelfde geld ook voor ons morele leven. Als we een goed persoon willen worden, zullen we ons moeten trainen in goede gewoontes. Dat kan zijn op professioneel vlak (bijvoorbeeld de gewoonte leren om goed te doceren), maar ook op moreel vlak (de gewoonte om vrijgevig of eerlijk te zijn bijvoorbeeld). Al deze gewoontes moeten geoefend worden. Een voorbeeld van een filosoof die hier interessante dingen over zegt is Alasdair MacIntyre in Dependent Rational Animals: Why Human Beings Need the Virtues.

Zoals ik net ook heb bestudeerd in het boek Introducción a la filosofía van Leonardo Polo is dit een belangrijk punt waarop zowel de morele filosofie van Kant (gebaseerd op het 'categorisch imperatief') als ook het consequentialisme (de morele waarde van de daad hangt af van de consequenties van de daad) te kort schieten. In deze filosofieën wordt geen rekening gehouden met het feit dat daden niet alleen externe motivaties en gevolgen hebben, maar dat er ook intern in de mens iets gebeurt als de mens iets doet. Er is (goede)gewoontevorming. De vorming van goede gewoontes leidt niet alleen tot goede daden, maar ook tot een goed mens. Iemand die traint op goed penalty's nemen wordt een goede penaltyschutter, iemand die oefent in het doen van goede daden wordt een goed mens.

3.       De complete mens is geen individu. Het gezin telt.
Na de wedstrijd van gisteren was het opvallend dat de spelers de zege wilden vieren samen met hun kinderen. De dochter van Van Persie zei bijvoorbeeld op haar schattigst dat de spanning haar blaasje ook wat te veel was geworden, in de camera die heel Nederland zat te bekijken. En de journalist zei, vertederd kijkend naar het kindje: "ja, dat is toch het belangrijkst, hè?"

En inderdaad. In eerdere interviews had Van Gaal al aangegeven dat hij het belangrijk vind om de spelers tijd te geven met hun gezin, want er is meer dan voetbal alleen. En als het gezin lekker loopt, zie je dat ook terug op het veld. Dat lijkt me een inzicht van gezond verstand en helemaal waar.

In onze individualistische samenleving is dit een boodschap die we echt van Van Gaal zouden moeten leren: de complete mens is geen individu, maar onze liefdesrelaties maken ons ook tot wie we zijn, en bepalen hoe we functioneren.


Of Van Gaal het met mijn interpretatie van zijn doen en laten eens is, is natuurlijk de vraag. Misschien krijg ik binnenkort eens een boos telefoontje. Maar ik ben in ieder geval dankbaar voor deze drie inzichten die ik van het WK onverwacht van hem mee kreeg.

maandag 30 juni 2014

Nederland – Mexico 2-1. Ik heb genoten van Van Gaal.

Het was een enerverende wedstrijd gisterenavond, spannend tot aan het einde. Nederland had niet altijd het beste van het spel, vooral niet in de eerste helft, maar de ploeg heeft zich er fantastisch door geknokt. De vechtlust van de spelers was indrukwekkend. Misschien is het een beroepsmisvorming als wetenschapper, maar ik heb toch het meest genoten van Van Gaal.

Tijdens de eerste helft zag je hem vanaf de bank intens naar het veld staren, met zijn aantekeningen in de hand. Het gebeurende werd intens bestudeerd. In de tweede helft werd, als ik me niet vergis, de opstelling niet minder dan 3x veranderd. Na de goal van Mexico switchte Nederland naar 4-3-3, waardoor de Mexicanen helemaal de weg kwijt waren. Toen kwam er een drinkpauze, de commentator was bang dat de Mexicanen zich konden gaan aanpassen, maar Van Gaal switchte de zaak nog een keer om, naar 'Plan B', zoals hij dat noemde na de wedstrijd. Kuijt opeens in de spits. Na het doelpunt van Sneijder ging het systeem weer terug naar 'Plan A'. Dus drie systeemwisselingen in één helft. Niet vreemd dat de Mexicanen niet meer wisten waar ze hun tegenstander moesten zoeken.

Voor wetenschappers zit hier overigens nog een interessant punt om over na te denken. Als we in de natuurwetenschap denken over oorzaken, gaat het eigenlijk altijd over dingen die aan andere dingen voorafgaan in de tijd, en die andere dingen in beweging zetten. Op die manier zeg je bijvoorbeeld dat Sneijder en Huntelaar hebben gescoord, ze hebben de doelpunten veroorzaakt. Maar hoe zit dat met de coach? Hij heeft geen bal aangeraakt, maar hij was gisteren duidelijk erg belangrijk. Hij was ook één van de oorzaken van de overwinning van Oranje. Maar over wat voor soort oorzaak hebben we het dan?

Je kunt denk ik het beste zeggen dat de coach een zekere orde aanbrengt in het elftal. Hij zet de mensen op hun plaats en geeft instructies. De spelers proberen zich daar dan zo goed mogelijk naar te richten. In de filosofie van Aristoteles heeft dit soort oorzakelijkheid een plaats. Het wordt 'doeloorzakelijkheid' genoemd – de oorzaak die al het andere organiseert en op zijn plek zet, een 'doel' geeft om naar te streven. Dat 'doel' is dan niet alleen de goal van de tegenstander, maar ook de manier waarop de ploeg het best kan spelen om de bal in die goal te krijgen.


Gisteren heb ik genoten van Nederland – Mexico: 2-1. De spelers hebben hard geknokt, maar ik heb het meest genoten van Van Gaal. En volgens mij geeft dat natuurwetenschappers veel stof tot nadenken. 



zondag 29 juni 2014

Re: @malouvh in NRC: Gezondheid heeft waarde, maar leven nog meer

In de 'opinie&debat ' van NRC dit weekend heeft Malou van Hintum een lang opiniestuk geschreven met als titel 'Wij zijn nu allemaal patiënt geworden'. Haar opening: "Zeg 'nee' tegen alle testen en apparaten die het vertrouwen in je lichaam ondermijnen en het plezier in je leven vergallen. Trotseer de Fitbit, Sony Smartband, HealthKit en iWatch. Negeer de reclames voor 'preventieve' bodyscans, gooi de poeptests in de prullenbak. Ze helpen onze gezondheid niet verder, maar voeden wel onze angst voor ziekte en dood." Duidelijke taal dus.

Afgelopen jaar ben ik gepromoveerd op een computermodel dat er voor was bedoeld om de diagnostiek van hart- en vaatziekten te verbeteren. Het model is er wel gekomen, de diagnostiek verbeteren bleek een weerbarstige klus. Toch blijft het wel nodig, want, zoals Malou in dit artikel aanhaalt, zijn er ontzettend veel mensen die cholesterolmedicijnen slikken, en is dat niet voor iedereen strikt noodzakelijk. Er wordt in de praktijk gewerkt met 'risicoreductie'. Daar is wel wat voor te zeggen, omdat hart- en vaatziekte nou eenmaal moeilijk te voorspellen zijn, maar als ze eenmaal optreden, je leven behoorlijk overhoop gooien. Er zit aan deze zaak een sociaaleconomische kant: het is voor de maatschappij veel goedkoper pilletjes te betalen dan mensen die jarenlang tobben met hartklachten. Maar ook vanuit de mensen zelf gezien is een hartaanval en de nasleep daarvan echt geen pretje. En daarom hebben pilletjes en apparaatjes die die preventie ondersteunen wel een rol.

Het probleem waar Malou terecht op wijst is het risico van doorschieten in de preventie, en dan vooral door gezondheid boven alles te waarderen. Ze zegt: "Scores verzamelen is één ding. Er een waarde aan hechten, is wat anders." Daarin heeft ze helemaal gelijk. Hier speelt het probleem van de specialisatie in onze samenleving. Mensen die werken aan het bevorderen van gezondheid, hebben bovenal dat als doel: gezondheid bevorderen.  In dit geval kan dit alleen door een gedragsverandering – mensen moeten gezonder leven, en apparaatjes helpen om die gedragsverandering tot stand te brengen, dus apparaatjes zijn goed. Toch?

Nou, niet helemaal. Dit is te kort door de bocht, Malou heeft een punt. Als je wil ingrijpen in het leven van mensen, moet je ook nadenken over wat de consequenties daarvan zijn. Dat is een ethische plicht.

Neem het voorbeeld van een bierbrouwer. Die wordt door de staat verplicht om bij zijn reclame te zeggen: "Geniet, maar drink met mate." Is dat overbodig paternalisme? Ik denk het niet, het is ethisch verantwoord om de eigen boodschap ("dit bier is geweldig") in de context te zetten ("als je het met mate gebruikt"). Want buiten de context, kan dit product buitengewoon vervelende consequenties hebben; je wilt als bierbrouwer niet een dronken samenleving op je geweten hebben. Zijn mensen daar dan zelf niet bij? Jawel, maar de bierbrouwer ook.

Volgens mij zou het de gezondheidsprofessionals dus sieren om ook hun product in een ethische context te plaatsen. Gezondheid is niet per sé het hoogste levensdoel, en het als zodanig presenteren gaat niet bijdragen aan het levensgeluk van mensen. Zelfs al zijn de mensen daar zelf bij, de gezondheidsprofessional is er ook bij. Ik denk dat er dus een reflectie nodig is op wat echt belangrijk is, bijvoorbeeld door, zoals ik eerder geschreven heb, eens goed na te denken over deugdenethiek: http://goo.gl/UtgLaS .


Dus wat zou de "Geniet, maar drink met mate" voor gezondheidsprofessionals kunnen zijn? "Wees gezond, maar wel met mate" is misschien niet de beste optie. Mijn voorstel zou zijn: "Gezondheid heeft waarde, maar leven nog meer." Wat zeggen jullie ervan?

donderdag 19 juni 2014

Het begin van het einde van de oppervlakkigheid

Sinds vorige week ben ik bezig "Introducción a la Filosofía" (inleiding op de filosofie) van Leonardo Polo te lezen. Ik vind het genieten.

Op een gegeven moment gaat het over oppervlakkigheid, en citeert hij Ortega, die zegt: "Lo que nos pasa, es que no savemos lo que nos pasa" (wat er met ons aan de hand is, is dat we niet weten wat er met ons aan de hand is). Dit gebruikt Ortega dus als een beschrijving van de oppervlakkigheid. En ja, dat is een groot gevaar, ook tegenwoordig.

Er is wel goed nieuws: het besef dat deze uitspraak van Ortega waarheid bevat, is op zich al het begin van het einde van de oppervlakkigheid. En dat wens ik alle lezers van deze post van harte toe!

woensdag 11 juni 2014

Waarom Madrid een goed idee is in het laatste weekend van September

Op zaterdag 27 September wordt in Madrid Don Álvaro del Portillo zalig verklaard. Hij is de eerste opvolger van de Heilige Jozefmaría als prelaat van het Opus Dei. Voor degenen die hem niet kennen geeft deze video enige indruk.




Maar dat is niet het enige. Voor de intellectuelen is er meer te halen. Want gisteren hoorde ik dat er maandag 29 september een symposium wordt georganiseerd over de ethiek en anthropologie van Leonardo Polo. Hij is een Spaanse denker die heeft geprobeerd om vanuit een Aristotelisch kader de moderne filosofie, en de relatie tussen natuurwetenschap en filosofie (en ook geloof) opnieuw te doordenken. Daar is hij behoorlijk ver in gekomen. Nu worden een aantal van zijn werken naar het Engels vertaald, en dit congres is speciaal opgezet om zijn gedachtegoed bij een Engelstalig publiek onder de aandacht te brengen. 

Meer info over het congres is hier te vinden: http://www.leonardopoloinstitute.org/conference-2014.html 

Mocht de combinatie van deze activiteiten je aanspreken: laat het me weten!

maandag 9 juni 2014

vrijdag 30 mei 2014

De ecologie van de menselijke persoon

Dit jaar was in Rome, tijdens de goede week, een congres over de ecologie van de menselijke persoon. De keynote lecture is nu op internet gezet. Hieronder een korte samenvatting en een link naar het hele artikel. Het is de moeite waard. 

Summary:
Isn’t ecology about the natural environment, that is, the air, water, and earth all around us and that many environmentalists say that we human beings are degrading? Aren’t human beings different than “nature” in that we have the intelligence and will? Kishore Jayabalan in his speech to the UNIV Forum 2014, responds to these and other questions about the ecology of the person and his environment.

Download de pdf van de keynote lecture.

woensdag 21 mei 2014

EU verkiezingen: wat NL bisschoppen te zeggen hebben aan alle mensen van goede wil

Met de EU verkiezingen van morgen voor de deur, is het voor veel mensen relevant wat de Nederlandse bisschoppen hierover geschreven hebben. Ze richten zich tot alle mensen van goede wil. 

Ze wijzen erop dat het gaan stemmen een morele plicht is, en geven een aantal belangrijke punten aan om op te letten bij het selecteren van een kandidaat. 

Natuurlijk geven ze geen stemadvies, dat is ieders eigen verantwoordelijkheid, maar het is wel hun plicht vanuit de sociale leer van de Kerk aan te geven welke punten iedere katholiek, en alle mensen van goede wil, zouden moeten meenemen in hun besluit.


Veel wijsheid gewenst bij het stemmen!

maandag 12 mei 2014

Artikel over mijn Tourette nu ook in het Nederlands

Het artikel over mijn ervaringen met Tourette, en de consequenties daarvan voor het denken over genetisch determinisme, is nu ook geplaatst als een gastcolumn op TouretteNet, een informatieplatform over Gilles de la Tourette.

Het artikel is hier te vinden: http://tourettenet.nl/gastcolumns/daan-van-schalkwijk
Het oorspronkelijke artikel staat hier: http://www.mercatornet.com/articles/view/why_genes_environment_us

zondag 27 april 2014

De Heiligverklaring van Johannes Paulus II en Johannes XXIII vanuit Rome gezien

Vandaag had ik het voorrecht om aanwezig te mogen zijn bij de heiligverklaring van Johannes Paulus II en Johannes XXIII. Het was een geweldige ervaring. Er waren veel mensen, heel Rome was afgeladen vol, ik heb bijvoorbeeld Polen, Portugese, Italianen, Belgen, Amerikanen, en Nederlanders gesproken, maar toch was het een mooie ingetogen Heilige Mis. Het is bijzonder hoe ze dat voor elkaar krijgen. Na afloop toen de Paus rondging was er natuurlijk de gebruikelijke opgetogenheid en uitgelatenheid. Ik heb hem ook op 2 meter afstand zien langskomen in de via della Conciliazione.

Later zal ik nog wat fotos uploaden, maar de beste samenvatting vond ik dit filmpje van Rome Reports.



woensdag 16 april 2014

Mooie bollenvelden bij Heiloo

Afgelopen maandag heb ik een uitstapje gemaakt naar Heiloo. Hier twee fotos van een mooi bollenveld!



maandag 14 april 2014

Was in de middeleeuwen de aarde echt het centrum van het heelal?

In het populaire denken over de middeleeuwen is het niet vreemd om te horen dat men dacht dat de aarde in het centrum van alles stond. Maar is dat wel zo?

Bij het lezen van de metafysica van Aristoteles, met commentaar van St Thomas, de grootste middeleeuwse denker, kwam ik het volgende commentaar tegen. Hij spreekt over de aardse sfeer.

But this sphere or place amounts to nothing, so to speak, in comparison with the whole universe; for the entire earth has no sensible quantity in comparison with the outermost sphere. Hence this place is related to the universe as its central point, as the astronomers prove on the grounds that the six signs of the zodiac always appear above the earth. But this would not be the case if the earth were to hide from us some part of the heavens which are perceived by the senses. For it would be foolish to make a judgment about the whole sensible world in the light of these few things. Indeed, it would have been more acceptable if the whole sensible world had been judged according to the motion of the celestial bodies, which far surpass the others in quantity. (see http://dhspriory.org/thomas/Metaphysics4.htm point 689)


Wat hier dus uit blijkt is dat de heilige Thomas de observaties van de astronomen in zijn tijd wel overnam, maar de kanttekening plaatste dat er misschien wel dingen zijn die ze toen niet konden zien, en dat daarmee het hele idee op losse schroeven zou komen te staan. Oftewel: heel overtuigd was hij ook niet, en terecht, omdat zijn voorbehoud later bleek te kloppen. Het middeleeuws denken blijkt dus weer genuanceerder dan hoe daar vaak over wordt gedacht.


zaterdag 12 april 2014

Waarom wetenschap? Antwoorden uit de koker van de VU.

Zonet heb ik het boekje uitgelezen dat filosofen René van Woudenberg en Jeroen de Ridder hebben geschreven over de VU, met als titel "Deze universiteit, Filosoferen over de VU". Het geeft een heel beknopt overzicht van wat kerngedachten over het doel van onderwijs, over de verantwoordelijkheid van de wetenschapper, over het reflecteren over wetenschap, en over de kernwaarden achter wetenschap en onderwijs zoals die aan de VU geformuleerd zijn. In vijftig kleine pagina's weet van Woudenberg een aantal fundamentele ideeën te formuleren, die niet alleen iedere VU wetenschapper, maar elke wetenschapper een spiegel voor houden.


Voor iedereen die zoekt naar een reflectiemoment over waar we op de universiteit nou eigenlijk mee bezig zijn: van harte aanbevolen.

René van Woudenberg en Jeroen de Ridder, Deze universiteit. Filosoferen over de VU(Amsterdam: VU University Press, 2014).

dinsdag 1 april 2014

Exploring Bach's Matthew Passion @AUC, 9th of April 18:30

Next week at AUC, together with Jan Hindrik Ravesloot, a colleague of mine, we will hold an explorative session on the Matthew Passion of Johan Sebastian Bach. Jan Hinrik is a great lover of this piece of music, and will explain the musical nuances and how they relate to the composer's intention. I will try to clarify something the context and meaning of this classical work of art.

You are very welcome to join!

donderdag 30 januari 2014

Een artikel over mijn ervaring met Tourette

Sinds kort ben ik begonnen met een reeks populaire artikelen over thema's die op het grensvlak liggen tussen wetenschap, filosofie, en geloof.

De eerste gaat over mijn eigen ervaring met Gilles de la Tourette, en is nu gepubliceerd op Mercatornet. Hij is hier te vinden:

Veel leesplezier!

vrijdag 17 januari 2014

Leidenhoven College op AT5

Gisteren is het AT5 programma 'De Straten van Amsterdam' langsgeweest in Leidenhoven College om te filmen. De eerste 10 minuten van het programma zijn we in beeld. Zie hieronder.

zondag 5 januari 2014

Driekoningen: De diversiteit van de menselijke wijsheid ontmoet Jezus

Vandaag viert de kerk het feest van Driekoningen. Uit het verhaal van de drie wijzen of koningen die Jezus bezoeken, valt veel te leren. Zo staan ze bijvoorbeeld symbool voor het feit dat in Jezus het heil van God de hele mensheid bereikt – alle naties, rassen, stammen, en leeftijden. In de kerststallen zal je dan ook meestal zien dat de drie koningen een verschillende leeftijd hebben, en er zijn altijd verschillende huidskleuren bij. Het is dus het katholieke feest van diversiteit, maar ook van de menselijke wijsheid die Jezus ontmoet.

In het laatste Jezus boek van paus Benedictus XVI vond ik een paar mooie citaten over dit feest.

"De Wijzen uit het Oosten vormen een begin. Ze symboliseren de opgang van de mensheid naar Christus. Ze openen een stoet die door de geschiedenis trekt. Ze staan niet alleen symbool voor diegenen die Christus gevonden hebben. Ze staan ook symbool voor de innerlijke verwachting van de menselijke geest, voor de beweging in de richting van Christus die de godsdiensten en het menselijk verstand bezielt." (Jezus van Nazareth, proloog, de Kinderjaren. Benedictus XVI. P95).

De mens die op gaat naar Jezus dus, bewust of onbewust. Verderop komt er nog een verdere uitwerking van dit 'opgaan' naar aanleiding van het verhaal van de wijzen die de ster volgden naar Jeruzalem.

"Als het zo is dat de Wijzen, die dankzij de ster naar de koning van de Joden op zoek gingen, symbool staan voor de beweging van de volkeren in de richting van Christus, dan houdt dat in dat de kosmos spreekt van Christus; maar ook dat zij spreekt op een wijze die voor de mens, in zijn feitelijke bestaansconditie, niet volledig te ontraadselen is. De taal van de schepping geeft veel aanwijzingen. Ze wekt in de mens het vermoeden van de Schepper. Ze wekt ook de verwachting, ja zelfs de hoop dat deze God zich ooit tonen zal. En tegelijk wekt ze het bewustzijn dat de mens Hem tegemoet kan en moet gaan. Maar de kennis die opwelt uit het geschapene en haar neerslag vindt in de godsdiensten, kan ook verdwalen; dan brengt ze de mens niet meer in beweging, boven zichzelf uit, maar dan verleidt ze hem om systemen te omarmen waarmee hij denkt de verborgen machten van de wereld aan te kunnen.

"In ons verhaal is van allebei iets te zien. De ster leidt de Wijzen aanvankelijk slechts naar Judea. Het ligt voor de hand dat zij op hun zoektocht naar de pasgeboren koning der Joden naar de koningsstad van Israël en naar het paleis van de koning gaan. Daar moet de toekomstige koning immers wel geboren zijn. Vervolgens hebben ze de instructie van Israëls heilige Schriften nodig, het woord van de levende God, om de uiteindelijke weg te vinden naar de ware erfgenaam van David." (Jezus van Nazareth, proloog, de Kinderjaren. Benedictus XVI. P98).

Ik vind dat in dit stuk de relatie tussen het menselijk denken en de goddelijke openbaring bijzonder treffend verwoord is. De drie koningen illustreren deze relatie voortreffelijk.

Een tweede boek dat gaat over de ontmoeting tussen menselijke wijsheid en de persoon van Jezus is het boekje "Socrates meets Jesus" van Peter Kreeft, dat ik niet lang geleden uit las. Socrates wordt wakker op een Amerikaanse theologie campus in de jaren 80. Hij begint studenten en professoren te ondervragen over hun manier van denken. Het boekje bestaat uit verschillende Socratische dialogen, die echt aan het denken zetten. Ik heb er veel van geleerd. Van harte aanbevolen!

woensdag 1 januari 2014

De kersttoespraak van de Paus

Voor degenen die het gemist hebben. Hier een link naar de kersttoespraak van de Paus. Hij heeft het over twee thema's waar hij vaak op terugkomt: vrede en solidariteit.